O Nas

Proces zmian gospodarczych w Polsce, rozpoczęty reformami społecznymi i gospodarczymi końca XX wieku spowodował likwidację wielu historycznych gałęzi przemysłowych, w niektórych przypadkach, całych okręgów przemysłowych. Likwidacji materialnych śladów rozwoju przemysłowego kraju nie towarzyszył i nie towarzyszy racjonalny plan zachowania najważniejszych świadectw rozwoju gospodarczego Polski. Dziedzictwo przemysłowe trwa jeszcze tam gdzie zachowały się już nieliczne zakłady prowadzące często archaiczne procesy produkcji.

Muzealny pociąg specjalny prowadzony przez parowóz TKT48-18 z Muzeum Kolejnictwa na Śląsku w czasie przejazdu po zabytkowym moście kolejowym nad Jeziorem Pilchowickim k. Wlenia (fot. Łukasz Alczewski)

Huty, kopalnie, zakłady włókiennicze i szereg innych obiektów przemysłowych przez lata były powodem do dumy zatrudnionych w nich pracowników oraz okolicznych mieszkańców. Wraz z nadejściem procesu transformacji gospodarczej obiekty te zaczęły być dowodem zacofania technologicznego i niskiej jakości życia mieszkańców. Dzisiaj coraz trudniej znaleźć w krajobrazie polskich miast sylwetki wielkich pieców, szybów kopalnianych, chłodni kominowych czy ceglanych kominów dawnych kotłowni. Mimo wzrostu zainteresowania dziedzictwem przemysłowym proces likwidacji ostatnich świadectw historii przemysłowej regionów postępuje. Wycofywane z eksploatacji ważne, często ostatnie świadectwa przemysłowej aktywności są nadal niszczone. Tak na przykład dzieje się z zabytkami likwidowanych kopalń na Górnym Śląsku.

Obsługa walcarki przy pracy w walcowni cynku Huty Bernhardi w Katowicach w 1928r., dziś Muzeum Hutnictwa Cynku WALCOWNIA (fot. Archiwum Fundacji)

Najważniejszą działalnością Fundacji jest ochrona wybranych, charakterystycznych dla Śląska obiektów techniki. Ochrona odbywa się przede wszystkim poprzez przekształcenie chronionego zabytku w muzeum. Ochrona poprzez „umuzealnienie” ratowanego zabytku prowadzana jest w oparciu o różnorodne modele. Wybór formy ochrony zmierza przede wszystkim do maksymalnej ochrony i jak najlepszego utrwalenia oryginalności i autentyczności chronionego zabytku. Podejmując wybór obiektu do ochrony, brane są pod uwagę obiekty o szczególnej wadze dla regionu oraz te reprezentujące najważniejsze dziedziny przemysłu rozwijającego się w na terenie Górnego czy Dolnego Śląska.

Obecnie w ramach Fundacji działają 3 muzea:

W przygotowaniu znajdują się 3 następne jednostki: Muzeum Techniki Rolniczej w Piotrowicach Świdnickich, Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa w Dzierżoniowie oraz Muzeum Porcelany Śląskiej w Tułowicach.

Elektrociepłownia Szombierki w Bytomiu (fot. Sławomir Cymorek)

Poza działalnością muzealną Fundacja inicjuje i włącza się w akcje ratowania i ochrony zabytków techniki, jak np.:

  • założenie i promocja Mapy Dolnośląskiego Szlaku Zabytków Techniki, projekt realizowany wspólnie z samorządem Dolnośląskim,
  • akcja ratowania zabytkowego kolejowego Mostu Pilchowickiego przed wysadzeniem w czasie produkcji filmu Mission: Impossible 7
  • wniosek o umieszczenie zabytkowej Elektrociepłowni Szombierki na “Liście 7 najbardziej zagrożonych zabytków” prowadzonej przez europejską organizację chroniącą dziedzictwo kulturowe –Europa Nostra,
  • wsparcie prac przy wniosku o wpis na listę zabytków UNESCO Stoczni Gdańskiej,
  • eksperckie krajowe i międzynarodowe konferencje wspierające ochronę dziedzictwa przemysłowego – wspólnie z Politechniką Wrocławską, Europa Nostra, TICCIH, ERIH, Instytutem Lecha Wałęsy,
  • przygotowanie szeregu wniosków o objecie ochroną konserwatorską zagrożonych zabytków  (w tym np. HUTMEN, dworzec kolejowy w Jaworzynie Śląskiej, Port Miejski we Wrocławiu)

Podejmujemy również działania z zakresu: badań nad historią przemysłową Śląska, praktycznej ochrony materialnego dziedzictwa przemysłowego, a także edukacji na temat historii techniki i rozwoju gospodarczego.